Dünyada akaryakıt fiyatları konuşulurken akıllara gelen ilk gösterge brent petrol fiyatıdır. Brent petrol her nekadar yabancı bir tabir olsa da ham petrol demek yerinde olacaktır. Zira işlenmemiş petrol olarak da kullanılmasının yanında piyasalara yön veren dünyanın yakından takip ettiği kuzey denizinden çıkarılan tatlı bir petrol türüdür. Kendisine tatlı petrol denmesi içeriğindeki maddeler nedeniyle işlenmesinin kolay olmasındandır.

Türkiye ve gelişmekte olan diğer ülkelerin pandemi sonrası en büyük problemi fiyatlar genel düzeyinin sürekli artması olarak söylenebilir. Bu durum enflasyon olarak tanımlanmaktadır. Artış oranı düşük olsa da enflasyon dünyadaki tüm ülkelerin ortak problemi haline gelmiştir. Dünyanın en büyük ekonomisi ABD enflasyonla mücadele için yıllar sonra faiz artışına gideceğinin sinyallerini vermeye başlamış ve tüm dünya ülkeleri de önceden hazırlıklı olmak için çeşitli düzeylerde faiz artışına gitmişlerdir.

Ekonomi literatüründe yeni bir sayfa açmaya çalışan Türkiye ise faizleri indirmiş yeni bir deneme sürecine girmiştir. Elbette deneme yapmak için güçlü bir ekonomi ve izole edilmiş bir deneme sahasının varlığı yerinde olacaktır. Yaşanacak olumsuzlukları gözlemlemek için tüm ülkeyi seçmek en nazik ifadeyle öngörüsüzlük olur.

Faiz politikası ülke parası için koruyucu bir kalkandır. Enflasyon tehlikesine karşı faiz silahı bazen güçlü bazen sakin olarak ama daima kullanılmalıdır. Faizin enflasyon oranı ile eşit olması paranın değerini korumaya yardım ederken enflasyonun üzerindeki faiz ise paranın kiralama bedelidir.

Dünyada enerji deyince öncelikle petrol, doğalgaz ve elektrik akla gelmektedir. Enerjiye elde etmek bir aşama olduğu gibi enerjiye ulaşmakta önemli bir adımdır. Tüm ülkelerin vazgeçemeyeceği enerjinin maliyeti de en önemli sorunlardandır. Enerji fiyatlarını artıran en önemli neden elbette enerjiyi elde ederken katlanılan maliyetlerdir. Devamında ise bahsi geçen enerjinin alternatifinin oluşması enerji fiyatına etki eden en önemli etkendir.

Bugünün dünyasında devam eden mücadelelerin başında enerjiye ulaşma çabaları bulunmaktadır. Doğal enerji kaynakların üzerinde bulunun ülkeler gelişemeyen ve daima çatışma alanları olarak kalırken enerjiyi kullanan ülkeler ise gelişmesini tamamlamış halkı refah içinde yaşayan ülkeler haline gelmiştir.

Dünyada fiyatları artan enerji ürünlerinden akaryakıt ürünlerin fiyatlarının karşılaştırılması için aşağıdaki tablo bilgilerinize sunulmuştur. 2021 yılın başından bu yana tüm dünyada artış eğiliminde olan enflasyonun temel dinamiklerinden olan enerji maliyetlerini bu tabloya göre de yorumlayabiliriz.

Enerji fiyatlarındaki artış oranlarının gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerde nasıl etki ettiğini yorumlamak okuyucuların kanaatine bırakılmıştır. Dünyadaki gelişmeler enerji fiyatları için elbette çok önemlidir. Ancak enerji maliyetlerini topluma yansıtmak ülkeyi yönetenlerin filtresinden geçmektedir.

Tabloda görüleceği gibi dünyada brent petrol fiyatı aynı zaman diliminde yaklaşık  %130 oranında artarken Türkiye’de bu artış oranı benzinde %179 motorinde ise %239 olarak gerçekleşmiştir. Uzun süre eşel mobil sistemi uygulayan Türkiye petrol fiyat artışlarını tüketiciye yansıtmamıştı. Son aylarda ise brent petroldeki fiyat düşüşlerinde ötv artışı yaparak tüketicinin karşılaştığı fiyatı değiştirmezken, gelen zamları ise doğrudan tüketiciye yansıtmıştır. Zira daha önce bütçede hiç yeri olmayan kur korumalı mevduat ürünü bütçeden karşılanacağı planlanmıştır. Elbette sürpriz olan bu gider kalemi bütçeye ciddi bir yük getirmiştir. Dolayısıyla fiyat artış oranı fazlasıyla yüksek olmuştur.

Tabloda bir diğer unsur ise gelişmiş bir ekonomiye sahip Almanya’dır. Petrol ürünlerini yarısına yakınını dünyada en çalkantılı ülke olan Rusya’dan alırken brent petroldeki artışın çok altında bir fiyatı halkına sunmuştur. Halkına karşı kendini sorumu gören Almanya’nın kendi bütçesi yoluyla enerji maliyetlerini karşılaması Türkiye toplumu için dikkat çekicidir.

Mart ayının ilk 10 gününde Türkiye’de motorinde %42 olan fiyat artış oranı Almanya’da %3 olarak gerçekleşmiştir. Almanya’da ki bu artış enflasyon oranına %0,2 etki etmektedir. Almanya’da toplumsal ekonomik kriz olarak algılanan bu zam Türkiye’de dünyanın kaçınılmaz gerçeği olarak algılanmaktadır.

Toplumsal eğitim düzeyi önemli olduğu kadar halkın bilinç düzeyi de çok önemlidir. Devletin kutsallığı Türk toplumlarında geleneksel olarak halkın bilinçaltına en küçük yaştan itibaren yerleştirilirken halkın devlet için var olduğu, devlet için gerekirse candan vazgeçmesi gerektiği öğretisi işlenmektedir. Oysa gelişmiş ülkelerde devletin içinde bulunana toplum için var olduğu, devletin tek görevinin şeffaf bir şekilde toplumunu refahını yükseltmek olduğu ve bu kapsamda devletin tüm faaliyetlerinin sorgulanması gerektiği bilinmekte ve öğretilmektedir. Belki de ülkemizde ekonomik seviyenin, sağlığın, adaletin, eğitimin ve de refah seviyesinin bir türlü yükselememesinin sırrı buradadır…