Ekonomi politikalarında geleneksel olan ve genel kabul görmüş politika ve uygulamalara Ortadoks politikalar denirken, bunların dışında kalan uygulama ve politikalara ise Heterodoks politikalar denir. Yılların birikimi ve tecrübesi ile oluşan, gelişen ekonomik olaylara karşı birikimli olarak sistematize edilen politikaların dışında kalan uygulamalar Heterodoks olarak adlandırılır.

Hayatın olağan akışına aykırı olarak da bilinen Heterodoks politikalar, daha marjinal kararların alındığı, piyasanın akışının tersine olabilecek kararların olduğu ekonomik politikalar bütünüdür. Heterodoks çizgide alınan kararlar ile enflasyonun daha çabuk düşürülebileceği iddia edilegelmiştir. Zira alınan kararlar direkt olarak fiyat artışını engellemeye yönelik adımlardır. Oysa piyasa işleyişi ve ekonomik düzen çok sesli bir orkestra gibi olup belirli bir ahengin yakalanması ve uyumun sağlanması çok önemlidir.

Ortadoks politikaların uygulandığı ekonomiler için enflasyonun düşürülmesi daha yavaş ve belirli bir zaman diliminde gerçekleşecek bir durumdur. Burada ekonominin tüm dinamikleri en hassas şekilde değerlendirilerek mevcut işleyişten herhangi bir bozulma olmadan enflasyonun düşüş hızının artırılması beklenir.

Enflasyonun düşürülmesi için piyasada oluşan talebin azaltılması ve ekonominin soğutulması gerekmektedir. Sıkı ekonomi ve maliye politikaları çoğu zaman bulunduğu toplumun refah seviyesini düşürmeye zorlasa da bu zaruridir. Enflasyon hızının düşürülmesi için büyümenin de frenlenmesi en önemli adımlardan biridir. Ancak görev onayını halktan alan siyasi iktidarlar topluma fakirlik olarak etki eden enflasyonu düşürmeye çalışırken büyümenin yavaşlamasını hatta duracak noktaya gelmesini istemezler. Tekrar seçilerek yönetici olabilmek için para basmak dâhil birçok harcama kaleminden vazgeçemeyen iktidarlar kısa süre sonra daha büyük ekonomik sorunlarla karşı karşıya kalacaklardır. 

Gelirlerin artırılmaması Heterodoks politikaların en önemli argümanıdır. Burada amaç talep enflasyonunu kırmak ve haddinden fazla olan harcamaların önüne geçmektir. Hatta bunun için bir süre çalışanlara verilen ücretler de verilmeden dondurulabilir. Hedeflenen amaç ise Fiyat – Gelir çekişmesini yumuşatmak ve tüketici ile üretici arasındaki bağı güçlü tutmaktır. Bu uygulamalara fiyatlarla beraber faizlerin ve kiraların dondurulması eşlik eder. Nihayetinde toplumda bir süre hiç fiyat artmadığında enflasyondan dolayı oluşan baskının kırılacağına dair düşünce yaygınlaşır.

Heterodoks politikalar dünyada Arjantin, Brezilya ve Güney Amerika gibi bazı ülkelerde uygulanmıştır. Kısa süreli başarılar olsa da uzun vade de başarıya ulaşılamamıştır. Sorun çözmek adına işin temeline inilememesi, sorunlar karısında daha müdahaleci olunması sorunları daha da kronik hale getirmiştir. Heterodoks politikalar güçlü iktidarlarca uygulanabilirken, gelişmiş ülkeler daha katılımcı bir yönetim ile hükmü altında bulunan halkın refahını en yüksek seviyeye çıkarmayı başarmış ve burada istikrarı da sağlamışlardır.

Fiyat artış hızının yüksek olduğu piyasalara dışarıdan ithal edilerek getirtilen malların daha ucuza getirtilebilmesi ve fiyat artışlarının önlenmesinin sağlanması aslında buradaki ekonomi modelinin amacıdır.

Heterodoks politikaların talebi ekonomi bakanımız sayesinde tozlu raflardan indi. Piyasa için alınması gereken aykırı kararlar hızla alındı ama piyasa üzerinde uzun vadeli bir etki oluşturmadı. Aksine tarihin en güçlü küçülme ve daralmasını hızla yaşıyoruz. Enflasyon rakamımız dünyada ilk sıralara hemen yerleşti.

“Neoklasik ekonomi düşüncesinden epistemolojik bir kopuşu temsil eden Heterodoks yaklaşım, günümüzde ön plana çıkan davranışsal ekonomi ve nöroekonomi gibi alanların da etkisi ile daha çok önem kazanmaktadır.” Bakanın bu sözleri ile anlam bütünlüğü sağlamakta güçlük çektiğimiz günlerde Para Politikaları Kurulunun politika faizinde indirime gitmesi Heterodoks yaklaşımın tam olarak uygulanmaya çalışıldığına delil olarak gösterilebilir.

Ancak uygulanan bu politika seti piyasaya nefes aldırmak yerine daha da düzen bozucu etkilerini ortaya koymuştur. Örneğin bir bakan sık sık politika faizini indirerek “Politika Faizini önemsizleştirdiklerini” söylemiştir. Evet, bakan bey haklı; ülkede hiç kimse bu kararları sorgulamıyor ve hayatına devam ediyor. Unutulmamalı ki düşen politika faizi ile Merkez Bankası’nın enflasyon hedeflemesindeki en önemli araç böylelikle işlevsizleştirilmiştir.

Küreselleşmenin bu kadar yaygın olduğu dünyada ülke paralarını değerinin korunması çok önemli iken, tarihin en büyük değer düşüklüğünü ülkemiz parasına yaşatan ekonomi bakanımıza uyguladığı heterodoks yaklaşım ile başbaşa bırakılmasının zamanı gelmiş de geçmektedir. Çok da ümitli olmamakla birlikte uygulanan politikaların tüm toplumu fakirleştiren enflasyon belasını daha da artıran bu kararlar bir an önce sonlandırılmalı ve ortak akla müracaat edilerek ekonomi biliminin ışığında yeniden piyasa değerlendirmesi yapılmalıdır.

Alınan kararlarda henüz doğmamış çocukların bile geleceği olduğu unutulmamalıdır. Ekonomiyi belirli bir düşünce ve grubun taassubundan kurtarmalı, dünyaca uygulanan politika setleri ülkemiz için denenmelidir. Bilimin ve tecrübenin olumlu yanlarını sonuna kadar kullanırken daha önce denenmiş ve olumsuz sonuçlanan ülkelerin ekonomi politikalarından uzak durulmalıdır. Popülist söylemlerden uzak durulmalı ve gerekli olmayan harcamalardan uzaklaşılmalıdır.